२७ फेब्रुवारी रोजी ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेते ज्येष्ठ कवी कुसुमाग्रज (विष्णू वामन शिरवाडकर) यांच्या जन्मदिनानिमित्त ‘Marathi Bhasha Gaurav Din’ साजरा केला जातो.
Marathi Bhasha Din : महानुभावापासून ते आजच्या आधुनिक मोबाइल युगापर्यंत, मराठी भाषेला मराठी परंपरेचा मोठा वारसा आहे.
ज्ञानेश्‍वरांपासून आधुनिक काळापर्यंत आणि युवा साहित्य अकादमी विजेते लेखक प्रणव सखदेव यांच्यापासून मराठी बोली आणि मराठी प्रादेशिक बोली हे वेगळे केले गेले असले, तरी मराठी साहित्याची निर्मिती या दोन्हींमध्ये विपुल प्रमाणात झाली आहे.
मराठी बोलीची केवळ लोकप्रियता वाढली नाही, तर ती प्राचीन ते आधुनिक मराठी साहित्यातही वाढत गेली.विष्णू वामन शिरवाडकर उर्फ कुसुमाग्रज हे या वारसा संस्कृतीशी निगडित नावांपैकी एक आहे.
कुसुमाग्रजांनी मराठी कवितेला नव्या उंचीवर नेऊन ठेवले असले तरी, त्यांच्या भाषेचा अभिमान आणि इतर भाषांचा आदर यासाठी भारत सरकारने त्यांना ज्ञानपीठ पुरस्काराने सन्मानित केले.
कुसुमाग्रज यांचा जन्मदिन, २७ फेब्रुवारी हा मराठी भाषा गौरव दिन म्हणून साजरा केला जातो.
महाराष्ट्र सरकारने कविवर्य कुसुमाग्रजांच्या स्मरणार्थ २७ फेब्रुवारी हा दिवस “मराठी भाषा गौरव दिन” म्हणून साजरा करावा असे २१ जानेवारी २०१३ रोजी घोषित केले.अनेक लोक या दिवसाला ‘मराठी राजभाषा दिन’ म्हणून संबोधतात.
तथापि, १० एप्रिल १९९७ रोजी महाराष्ट्र शासनाच्या सामान्य प्रशासन विभागाने प्रसिद्ध केलेल्या परिपत्रकात १ मे हा दिवस ‘मराठी राजभाषा दिन’ म्हणून साजरा करण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे.
महाराष्ट्र राज्याची निर्मिती झाल्यापासून ‘मराठी राजभाषा दिन’ हा १ मेला साजरा होत असे.पण, कालांतराने तो विस्मृतीत झाला.परिणामी सरकारला १९९७ मध्ये पुन्हा एकदा परिपत्रक काढावे लागले.
मराठी भाषेचा इतिहास | Marathi Language History
मराठी ही एक सुंदर भाषा आहे.जी भारतातील २२ अधिकृत भाषांपैकी एक आहे.
मराठी ही जगातील १५वी सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आणि भारतातील तिसरी सर्वाधिक बोलली जाणारी भाषा आहे.
महाराष्ट्र आणि गोवा त्यांच्या अधिकृत भाषा म्हणून मराठी बोलतात. मराठी भाषेला दीर्घ साहित्यिक परंपरा आणि समृद्ध साहित्यिक वारसा आहे.
मराठी भाषेचा विकास नवव्या शतकात झाला असे मानले जाते. संस्कृत हे या भाषेचा उगम आहे.
पैठणच्या सातवाहन साम्राज्याने प्रशासकीय बाबींमध्ये प्रथम महाराष्ट्री भाषा स्वीकारली.
मराठी भाषेचा विकास नंतर देवगिरीच्या यादव राजवटीत झाला.महिंभट यांनी लीला चरित्र लिहिले, तर संत ज्ञानेश्वर यांनी ज्ञानेश्वरी लिहिली.
भारुडे हे संत एकनाथ महाराजांनी मराठीत लिहिले आहे. अनेक संतांची कीर्तने, ओव्या, भजने मराठी भाषेत सापडतील.
संत ज्ञानेश्वर यांनी ज्ञानेश्वरी हा ग्रंथ रचला. हिंदवी स्वराज्याचे संस्थापक छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी मराठी भाषा आणि संस्कृती जपली. महाराजांनी मराठी भाषेचा पहिले राजकोश स्थापन केला.
मराठी भाषा गौरव दिन | Marathi Bhasha Gaurav Din
महाराष्ट्र राज्य सांस्कृतिक धोरण २०१० मध्ये कविवर्य कुसुमाग्रजांचा २७ फेब्रुवारी हा जन्मदिन ‘मराठी भाषा गौरव दिन’ म्हणून घोषित करण्यात आला होता.
कुसुमाग्रजांनी महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. कुसुमाग्रजांनी मराठी कवितेला नव्या उंचीवर नेऊन ठेवले. शिवाय, कुसुमाग्रजांनी महाराष्ट्राच्या बोली भाषेला एक वेगळा साहित्य प्रकार म्हणून प्रस्थापित करण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.
मराठी ही शिकण्याची भाषा व्हावी यासाठी त्यांनी खूप प्रयत्न केले. कुसुमाग्रज यांचा जन्म २७ फेब्रुवारी १९१२ रोजी नाशिक येथे झाला.
कुसुम हे विष्णू वामन शिरवाडकर यांच्या मोठ्या बहिणीचे नाव होते. कुसुमाग्रजांनी आपल्या बहिणीच्या नावावरूनच आपले कवी म्हणून कुसुमाग्रज हे नाव वापरले.कुसुमाग्रांच्या आत्मत्यागी तेज आणि मिलनसार भावनिक लेखनामुळे त्यांचे लेख हे जागतिक दर्जाचे झाले.
संपूर्ण महाराष्ट्रात Marathi bhasha gaurav din मोठ्या प्रमाणावर साजरा केला जातो. या दिवशी विविध शाळांमध्ये भाषणे, निबंध, नाटक, कविता स्पर्धा घेतल्या जातात.
या गौरवशाली दिवसाच्या स्मरणार्थ शासकीय कार्यालयांमध्ये विविध उपक्रम राबविण्यात येतात.
मराठी भाषा गौरव दिन महाराष्ट्र शासन निर्णय
मराठी राजभाषा दिन माहिती | मराठी राजभाषा दिवस
भारतीय राज्यघटनेच्या कलम ३४७ नुसार भारताच्या राष्ट्रपतींना मोठ्या संख्येने लोक बोलत असलेल्या कोणत्याही भाषेला अधिकृत भाषा(राजभाषा) म्हणून मान्यता देण्याचा अधिकार आहे.
१ मे १९६० रोजी महाराष्ट्र स्वतंत्र राज्य बनले. मराठी भाषेला राज्याची अधिकृत भाषा म्हणून मान्य केले गेले.तेव्हापासून, १ मे हा ‘मराठी राजभाषा दिन’ किंवा ‘मराठी भाषा दिन’ म्हणून साजरा केला जातो.
मराठी राजभाषा कायदा, सुरुवातीला तत्कालीन मुख्यमंत्री वसंतराव नाईक यांच्या सरकारने ११ जानेवारी १९६५ रोजी लागू केला. ह्या कायद्यानुसार मराठी ही महाराष्ट्राची राजभाषा असेल असे घोषित झाले.
१९६६ पासून या निर्णयाची अंमलबजावणी करण्यात आली. पुढे वसंतराव नाईक सरकारने मराठीच्या संवर्धनासाठी राज्याचे पहिले भाषा संचालनालय स्थापन केले.प्रादेशिक स्तरावर चार केंद्रे तयार करण्यात आली. अमराठी अधिकाऱ्यांसाठी ‘राजभाषा परिचय’ या पुस्तकाचे प्रकाशनही करण्यात आले.
१ मे १९६० रोजी मराठी भाषिकांसाठी महाराष्ट्र राज्याची स्थापना झाली आणि तो ‘मराठी राजभाषा दिन’ म्हणून साजरा करण्याचा मानस होता.
महाराष्ट्र राज्य होऊन काही वर्षे १ मे रोजी ‘मराठी राजभाषा दिन’ साजरा करण्यात आला.एकाच दिवशी मराठी राजभाषा दिन, महाराष्ट्र स्थापना दिन आणि कामगार दिनही साजरा होत होता.
काही वर्षांनी ‘मराठी राजभाषा दिन’ या दोन दिवसांमुळे नजरेआड झाला. त्यानंतर १० एप्रिल १९९७ रोजी महाराष्ट्र शासनाच्या सामान्य प्रशासन विभागाने १ मे रोजी ‘मराठी राजभाषा दिन’ साजरा करण्याचे आदेश जारी केले.
२८ एप्रिल ते ३० एप्रिल १९९७ या तीन दिवसांत अनेक उपक्रमांचे नियोजन करून, 1 मे रोजी समारोप समारंभ करून मराठी राजभाषा दिवस त्याच दिवशी साजरा करण्याचे सरकारने ठरवले. सरकारच्या निर्णयामुळे Marathi rajbhasha din १ मे रोजी साजरा केला जातो.
जागतिक मातृभाषा दिन’ | World Mother Language Day
जागतिक मातृभाषा दिन हा ‘मराठी राजभाषा दिन’ आणि ‘मराठी भाषा गौरव दिन’ याप्रमाणे २१ फेब्रुवारी रोजी साजरा केला जातो.
संयुक्त राष्ट्र शैक्षणिक, वैज्ञानिक आणि सांस्कृतिक संघटना (UNESCO) ने २१ फेब्रुवारी हा ‘जागतिक मातृभाषा दिन’ म्हणून घोषित केला आहे.
परिणामी, आपल्या मातृभाषेबद्दलच्या आपुलकीचा सन्मान करण्यासाठी दरवर्षी २१ फेब्रुवारी हा जागतिक मातृभाषा दिन म्हणून पाळला जातो.
मराठी भाषा दिनाचे महत्व | Marathi Bhasha Din Information & Importance in Marathi
मराठी भाषेला अभिजात भाषेचा दर्जा मिळावा, अशी संपूर्ण मराठी समाजाची मागणी आहे.माय मराठीचे खूप चाहते आहेत.
‘लाभले आम्हास भाग्य बोलतो मराठी’ या सुरेश भट्टांच्या वाक्यांमुळे आपल्याला मराठीचा अधिक अभिमान वाटायला लागतो.
कुसुमाग्रजांच्या जन्मदिनानिमित्त मराठी भाषा गौरव दिन साजरा केला जातो.सुमारे १५०० वर्षांचा वारसा असलेली ही आपली मराठी भाषा आहे.
वेदपूर्व, वैदिक, संस्कृत, पाली, प्राकृत आणि सध्याच्या अपभ्रंश या टप्प्यांतून मराठी भाषेची प्रगती झाली आहे.
मराठी भाषा कालानुरूप आणि ठिकाणाहून विकसित होत गेली. त्यात मराठी बोली आणि मराठी प्रमाण भाषांचाही समावेश आहे.
काहीही असो, प्रत्येक मराठी माणसाला आपल्या भाषेचा अभिमान आहे.मराठी भाषा अशीच वाढत गेली पाहिजे म्हणून मराठी भाषा दिनाचे फार महत्व आहे.
तात्पर्य – Marathi Bhasha Din
१ मे रोजी ‘मराठी राजभाषा दिन’, २१ फेब्रुवारीला ‘जागतिक मातृभाषा दिन’ आणि २७ फेब्रुवारीला ‘मराठी भाषा गौरव दिन’ हे तीन वेगवेगळे दिवस आहेत हे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे.
मराठी ही आपली मातृभाषा आहे, त्यामुळे तिच संवर्धन आणि आदर करणे ही आपली जबाबदारी आहे.मराठी भाषेचा आपल्याला सदैव अभिमान असायला हवा.
जिथे शक्य असेल तिथे मराठी भाषेचा वापर करावा. त्यामुळे मराठी भाषेचे पुनरुज्जीवन होत राहील. मराठी भाषेचे कौतुक करणाऱ्या सर्वांना जागतिक मराठी दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा.
मला आशा आहे की Marathi bhasha din आणि Marathi bhasha gaurav din या मधील फरक तुमचा लक्षात आला असेल.
या लेखात आपल्याला काही शंका असल्यास किंवा त्यामध्ये काही सुधारणा झाली पाहिजे असे आपल्याला वाटत असल्यास, यासाठी आपण आम्हाला कमेन्ट किंवा ईमेल लिहून सांगू शकता.
Marathi Bhasha Din बद्दल सतत विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ’s)
१ मे हा ‘मराठी राजभाषा दिन’ किंवा ‘मराठी भाषा दिन’ म्हणून साजरा केला जातो.
२७ फेब्रुवारी रोजी ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेते ज्येष्ठ कवी कुसुमाग्रज (विष्णू वामन शिरवाडकर) यांच्या जन्मदिनानिमित्त ‘मराठी भाषा गौरव दिन’ साजरा केला जातो.
कविवर्य कुसुमाग्रज यांच्या जन्मदिनानिमित्त ‘मराठी भाषा गौरव दिन’ साजरा केला जातो.
मराठी भाषेचा जन्म संस्कृत भाषेतून झाला.
हे पण वाचा :